ការរំឭកវីរៈភាព លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ចំណាប់អារម្មណ៍របស់ខ្ញុំ

រូបថតនេះថតនៅថ្ងៃដង្ហែសព លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ពីភ្នំពេញ ទៅគេហដ្ឋាន ខេត្តតាកែវ

ថៃ្ងទី ២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦

អំពើឃាតកម្មឈាមត្រជាក់ដែលបានសម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយសង្គមដ៍លិចធ្លោ មានប្រជាប្រិយភាព និងមានសេចក្តីក្លាហានគ្មានពីរក្នុង ការរិៈគន់គណៈបក្សកាន់អំណាច កណ្តាលថ្ងៃចែស កាលពីថ្ងៃទី ១០ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅវាពិតជាធើ្វអោយខ្ញុំ និងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើន ដែលមកពីគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ ព្រមទាំងសហគមន៍អន្តរជាតិ តក់ស្លត់ ក្តុកក្តួល និងឈឺចាប់ជាខ្លាំង ។  នៅក្នុងថ្ងៃនៃខួបគំរប់៤ឆ្នាំលើឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី បានធើ្វ អោយខ្ញុំអត់ទ្រាំមពុំបាន មានតែការរំឭកដឹងគុណដល់វីរៈភាព និង ការបញេ្ចញចំណាប់អារម្មណ៍ ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំពីភាពបរាជយ័ ម្តងហើយម្តងទៀតចំពោះស្ថាបន័ដែល យើងបានជឿទុក្ខចិត្តបំផុតក្នុងការការពារប្រជាពលរដ្ឋ។ 

តើជីវិតវាពិតជាខ្លីណាស់មែនទេ សម្រាប់អ្នក ដែលហ៊ានធើ្វការរិៈគន់មេដឹកនាំរបបបច្ចុប្បន្ននេះ ? វាហាក់ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា បានក្លាយជាប្រទេសមួយដែលពលរដ្ឋ មិនអាចបញេ្ចញមតិបានដោយបើកចំហដើម្បីទទួល បាននូវភាព យុតិ្តធម៌ ដូចជាករណី បក្សពួកនិយម ការកាត់ បំផ្លាញព្រៃឈើ ការបាត់បង់ដីធ្លី ការចូលរួមពី អរន្តជាតិក្នុងការទប់ស្តាត់ការកាត់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ ការបាត់បង់ទឹកដីតាមព្រំដែន និងការកើនឡើងនៃទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មន្ត្រី មួយចំនួនជាដើម។ ប្រទេសកម្ពុជាមិនបានគោរពតាមឧត្តមគតិ របស់ប្រទេសខ្លួនទេ នៅពេលដែលអំណាចជ្រុលនិយមគ្រប់គ្រងលើនិតិរដ្ឋ។ ភ្ជាប់ជាមួយករណីឃាតកម្មនេៈ និងកង្វៈខាតនៃការសើបអង្កេតដែលមានភាព លំអៀង ព្រមទាំងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៍ធ្ងន់ធ្ងរ និងជាប្រពន្ធ័ (EU) ប្រជាពលរដ្ឋបានបាត់បង់ជំនឿរបស់ពួកគេទៅលើស្ថាបន័ច្បាប់ស្ទើរតែទាំងស្រុង។

ខណៈពេលដែលពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសកុំពុងតែ កាន់ទុក្ខចំពោះការបាត់បង់អ្នករិៈគន់នយោបាយដ៏លិចធ្លោមួយរូបនេះម្តងហើយម្តងទៀត មេដឹកនាំនយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានបរាជយ័ក្នុងការស្វែយល់ពីជម្រៅនៃការអាក់អន់ចិត្តរបស់ពលរដ្ឋចំពោះប្រពន្ធ័មួយនេៈ ដែលជាកន្លែងប្រមូលផ្តុំដោយបុគ្គលមួយចំនួន ដែលតែងតែទទួលបានភាពថ្កុំថ្កើន និងតែងតែគិចវេះពីប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌ ។ អ្នកដឹកនាំបច្ចុប្បន្នបានបរាជយ័ដោយមើលមិនឃើញ នូវអ្វីដែល ពលរដ្ឋបានមើលឃើញ ហើយកម្ពុជា ជាប្រទេសដែល ពលរដ្ឋក្រីក្រត្រូវឆ្លងកាត់វិបត្តិរស់នៅដ៍វិបាកមួយនេះ។ អ្នកដឹកនាំបានបរាជយ័ក្នុងការយល់ពីអារម្មណ៍របស់ពលរដ្ឋខ្លួន រដ្ឋាភិបាលមិនបានដឹងពីផលវិបាក របស់ពលរដ្ឋក្នុងរកសុីចិញ្ចឹមជីវិត និងការភយ័ខ្លាចពីការបាត់បង់ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ នោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលបានបរាជយ័ក្នុងការធើ្វនូវអ្វីដែលពលរដ្ឋភាគច្រើនចង់អោយរដ្ឋាភិបាលធើ្វ ចំពោះពួកគាត់ គឺពលរដ្ឋចង់អោយអ្នកដឹកនាំ បម្រើពលរដ្ឋដោយការផ្តល់ភាពយុត្តិធម៌ និងផ្តល់ឱកាសស្មើភាពគ្នាសម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ទាំងអស់។ ជាចុងក្រោយរដ្ឋាភិបាលបានបរាជយ័ក្នុងការយកចិត្តទុក្ខដាក់តាមការព្រានប្រដៅជាមូលដ្ឋានរបស់ព្រះពុទ្ធដែលបានទូន្មានថា «កុំធើ្វទុក្ខដល់អ្នកដ៏ទៃ បើអ្នកមិនចង់មានទុក្ខ » ( Udana-Vargas 5:18)។

ទោះបីមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលបានថ្កោលទោសចំពោះការសម្លាប់ដ៏ឃោរឃៅនេះក្តី ក៏នូវមានការបដិសេធចំពោះការអះអាងថា នេះមិនមែនជាករណី ផ្នែកនយោបាយដើម្បីបំបិត សំលេងគណៈបក្សប្រឆាំង និងធើ្វអោយមានការភយ័ខ្លាច។ សហគមន៍ជាតិ និងអរន្តជាតិភាគច្រើនបានបាត់បង់ជំនឿចិត្តទៅលើអាជ្ញាធរក្នុងការសើបអង្កេតដើម្បីស្វែងរកអ្នកទទួលខុសត្រូវលើឃាតកម្មនេះ ។

ករណីឃាតកម្មនេះត្រូវបានគេបង្ហាញអោយដឹងថា អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ដែលជាឃាតកររស់នៅក្នុងជីវភាពក្រីក្រ ដូច្នេះវាពិបាកណាស់ដែលអោយគេជឿថា គាត់មានលទ្ធភាព មានលុយ ចំនួន ៣០០០ ដុល្លា ដើម្បីអោយនរណាម្នាក់ខ្ចី។ លើសពីនេះទៅទៀត បណ្ឌិត កែម ឡី មិនដែលប្រាប់បំណុលនេះទៅប្រពន្ធលោកទេ ។ នេះហើយជាករណីនាំអោយយើងមានការសង្សយ័លើការអះអាងរបស់ ជួប សម្លាប់ ។ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាភាគច្រើនក៏ដូចជា សហគមន៍អរន្តជាតិ ជាច្រើនទៀតជឿថា ករណីធើ្វឃាត បណ្ឌិត កែម ឡី គឺជាហេតុផល នយោបាយ និងបានស្នើអោយធើ្វ ការសើបអង្កេតអោយពេញលេញ ដោយឯករាជ្យ  និងតម្លាភាពស្របទៅតាមបទដ្ឋានអរន្តជាតិ។

នៅពេលណាដែលគ្មានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ ក៏គ្មាន សន្តិភាពពិតប្រាកដដែរ។ អ្នកដែលកាន់អំណាចត្រូវតែបញ្ឃប់ការប្រើអំពើហឹង្សា ការបំភិតបំភយ័ និងការគៀបសង្កត់មកលើពលរដ្ឋដើម្បីអោយពលរដ្ឋមានជំនឿទុក្ខចិត្តលើអ្នកកាន់អំណាច។ ទំនាក់ទំនងរវាលរដ្ឋ និងពលរដ្ឋដែលកើតឡើងចេញពីការបង្ខិតបង្ខំ ការគៀបសង្កត់ និងការត្រួតត្រាមិនអាចផ្តល់នូវសន្តិភាព និងស្ថេរភាពយូរអង្វែងនោះឡើយ។

សព្វថ្ងៃនេះប្រទេសកម្ពុជាកុំពុងស្រែក ដង្ហោយហៅរកយុត្តិធម៌ និងសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញ មតិដោយសេរី។ ចំណាប់ អារម្មណ៍នេះធើ្វឡើងដើម្បីរំឮកដឹងគុណដល់វិញ្ញាណខណ័ លោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងវិរៈជន ក្លាហានជាច្រើនទៀត ដូចជា មេដឹកនាំសហជីប លោក ជា វិជ្ជា (២០០៤) និងសកម្មជន បរិស្ថាន លោក ឈុត វុទ្ធី (២០១២) សូមអោយវិញ្ញាខណ័ វិរៈជនទាំងអស់បានទៅកាន់សុកតិភព ហើយខ្ញុំក៏សូមលើកដៃពួងសួង ដល់ព្រលឹងវិរៈជនខ្មែរទាំងអស់ដែលបានលាចាកលោកទៅ សូមដួងប្រលឹងវីរៈជនទាំងអស់ ជួយលប់បំបាត់ វប្បធម៌ និទណ្ឌភាព ដែលជាកំអែលចាស់ពីរបបប្រលយ័ពូសាសន៍ ខ្មែរក្រហម និងកុំពុងតែរីករាលដាលដល់សព្វថ្ងៃ អោយរលាយសាបសូន្យ ជារៀង រហូតតទៅ ៕

ពូ សុវចនា

ពលរដ្ឋខ្មែរ

This reflection was read by Mr. Chun Chanboth (RFA) on 7/7/2020 to commemorate Dr. Kem Ley four year anniversary https://www.youtube.com/watch?v=ejciQ34ci94&feature=youtu.be

A Moment of Reflection and Tribute to Dr. Kem Ley’s Unshaken Legacy

The cold-blooded murder in broad daylight of Dr. Kem Ley, a prominent, popular and peerless socio-political commentator for his daring criticism of the ruling Cambodian People Party (CPP), on 10 July 2016 broke my heart and the hearts of many Cambodians from all walks of life as well as those from the international community. On this four-year anniversary of his death, I cannot help to seize this important moment to pay tribute to his unshaken legacy and reflect again on the continued and repeated failure of our most trusted institutions to protect our own people.

Must life be short for those who dare to critique the current regime? It seems Cambodia has become a country where people cannot talk openly about equal justice, nepotism, corruption, deforestation, land grabbing, international involvement in illegal logging, the loss of border territory, and the accumulated wealth of elected officials. Cambodia does not adhere to the ideals of its constitution when extreme power overrides the rule of law. With these assassinations and lack of impartial investigations and “serious and systematic” violations of human rights (EU), the people have lost faith in their cherished institutions.

While the country continues to mourn the loss of another prominent political critic, repeatedly the political leaders in Cambodia have failed to understand the depth of the people’s resentment toward a system where well-connected individuals get richer and evade justice. They have failed to see what people see – a country where the less fortunate are going through an existential crisis. They have failed to feel what people feel - the labor of finding food and the fear of holding onto their lands. They have failed to do what the majority of the people want them to do which is to serve the people by delivering justice and equal opportunity for ALL Cambodians. Lastly, they have failed to heed one of the fundamental teachings of Buddha - “Hurt not others in ways that they themselves would find hurtful” (Udana-Varga 5:18).

Even though top government officials condemn the savage killing and reject the claim that this is another political act to silence the opposition and spread fear, the national and international communities at large have no confidence in the investigating authorities to find those responsible.

It has been revealed that Oeuth Ang also known as Choub Salab (meaning Meet Kill), the assassin, lived in desperate poverty, so it defies belief that he could lend $3000 to anyone.  Furthermore, the fact that Dr. Kem Ley never mentioned this loan to his wife leads us to doubt its veracity as well. Most Cambodians as well as the international communities believe that Dr. Kem Ley’s assassination was politically motivated and the chain of command of the killing should be fully, independently, and transparently investigated in line with international standards.

There will never be real peace without real justice. Those in power must stop using violence, intimidation, and oppression to force the populace into quite obedience. A relationship between the state and its people that emanates from coercion, repression, and domination won’t produce enduring peace and nor long-term stability.

Today and more than ever Cambodia cries for justice and the right to free speech. This reflection is made for the soul of Dr. Kem Ley and other brave and outspoken heroes of the kingdom, including union leader Chea Vichea (2004), environmental activist Mr. Chut Vuthy (2012) – May you all rest in peace and I join both of my hands over my head to pray for their spirits to help us end the culture of impunity- left over by the brutal Khmer Rouge regime and still alive and well in Cambodia today. 

Note: This is a revised piece that was posted in the Phnom Penh Post in 2016 https://www.phnompenhpost.com/opinion/another-cambodian-voice-gets-silenced